مشهد- تعاملات تجار ایرانی و افغانستانی به دلایل متعددی هم چنان دستخوش تغییرات است که این بی‌ثباتی در قوانین از شتاب روند مبادلات تجاری کاسته است.
بازار؛ گروه استان‌ها: محدودیت‌های اعمال‌شده از طرف افغانستان، افزایش تعرفه برای واردات اقلام ایرانی، کاهش قدرت خرید مردم و محدودیت‌های تجار افغانستانی برای مراودات مالی و تجاری و تلاش کشورهای دیگر برای رقابت با کالاهای ایرانی ازجمله دلایلی است که همگی درنهایت منجر به کاهش صادرات کالاهای ایرانی در نیمه نخست سال ۱۴۰۱ شد.
به گزارش خبرنگار بازار در نیمه نخست امسال صادرات کالا از خراسان رضوی به افغانستان با کاهش چشمگیر همراه بود و لذا تغییرات سیاسی در افغانستان، کاهش جمعیت و سرمایه و مشکلات تعرفه‌ای که حکومت افغانستان برای واردات کالا از ایران ایجاد کرد، درمجموع میزان صادرات این استان به افغانستان را کاهش داد.
به‌عنوان‌مثال کشور افغانستان برای واردات صابون از ایران تعرفه ۲۶ درصدی در نظر گرفته است درحالی‌که قبلاً این تعرفه صفر بود و این در شرایطی است که اکنون تعرفه همه کالاهای وارداتی از پاکستان به این کشور همچنان صفر است.
در همین راستا بازرگانان و تجار ایرانی مدعی هستند صدور بخشنامه‌های متعدد برای گمرک شرایط را برای ارائه تشریفات گمرکی ویژه کالاهای صادراتی دشوار می‌کند و صادرکننده نیز به‌راحتی نمی‌تواند در این شرایط سخت، خود را با شرایط و تغییرات بخشنامه‌ها وفق داده و بازارش را حفظ کند.
تجار ایران و افغانستان در حسرت همکاری بی‌دغدغه| بار گران به مقصد نمی‌رسد
البته بادی اذعان کرد رقابت کالاهای ایرانی به دلیل افزایش قیمت این روزها در بازار افغانستان با کالاهای واردشده از کشور پاکستان و چین بسیار سخت شده است و چون قیمت کالاهای ایرانی برای خریداران افغانستانی گران‌تر تمام می‌شود به همین دلیل تجار افغانستانی بخشی از نیازهای خود را با واردات از دیگر کشورها ازجمله چین و هند تأمین می‌کنند؛ چون برایشان ارزان‌تر تمام می‌شود.
گلایه تاجران افغانستانی
دلیل کاهش مراودات تجاری اگرچه ریشه آن را باید در رفتار مقامات طالبان در افغانستان جست‌وجو کرد اما در این رابطه گلایه‌های تجار افغانستانی را نیز باید شنید.
رئیس انجمن فعالان اقتصادی افغانستان در خراسان رضوی در گفت‌وگو با بازار بابیان اینکه سرمایه‌گذاران افغانستانی تمایل بسیاری به دلیل وجوه مشترک زبانی، فرهنگی و دینی برای سرمایه‌گذاری در ایران دارند اظهار می‌کند: در این راستا ضروری است تا برخی زیرساخت‌ها و قوانین سد راه سرمایه‌گذاران برداشته و با تسهیل در سرمایه‌گذاری تسریع شود.
حاج بشیر احمد اربابی بابیان اینکه تجار ایرانی با مشکلات ریز ودرشتی در تجارت با ایران دست‌وپنجه نرم می‌کنند اظهار کرد: ورود ارز به ایران و تبدیل آن به ارز نیمایی از مشکلات مهم تجار افغانستانی است که هزینه هنگفتی نیز به آن‌ها تحمیل می‌کند.
رئیس انجمن فعالان اقتصادی افغانستان در ایران این انجمن را پل ارتباطی بین تجار افغانستانی و ایران در راستای جذب سرمایه‌گذاران خارجی و تسهیل فعالیت‌های اقتصادی بین دو کشور جمهوری اسلامی ایران و جمهوری اسلامی افغانستان می‌داند و می‌گوید: متأسفانه یکی از مشکلاتی که همواره سد راه همکاری‌های دوجانبه بوده است مشکلات بانکی و ارزی بوده است.
ورود ارز به ایران و تبدیل آن به ارز نیمایی از مشکلات مهم تجار افغانستانی است که هزینه هنگفتی نیز به آن‌ها تحمیل می‌کند
وی مشکلات اقامتی و یا دریافت مجوزهای فعالیت را همراه با اتلاف زمان زیاد دغدغه عنوان می‌کند و ادامه می‌دهد: در حالی‌که زمان برای تجار بسیار مهم است و باید موانع پیش روی آن‌ها با سرعت بیشتری برداشته شود اذعان می‌کند: این در حالی است که برای گرفتن مجوز خروج از ایران تا ۱۵ روز معطل می‌شویم و از طرفی تمدید و دریافت پروانه کار فعالان اقتصادی اتباع نیز گاهی تا ۲ ماه و نیم طول می‌کشد.
بشیر احمد اربابی به ما می‌گوید: این انجمن در بخش حمل‌ونقل، صنعت و معدن، پتروشیمی،هتل داری،توریستی جهانگردی و … دارای عضو است و از طریق این انجمن خدمات اقتصادی برای هر دو کشور در بخش صادرات و واردات یعنی به‌صورت برد- برد که هم به نفع جمهوری اسلامی ایران باشد و هم به نفع اقتصاد افغانستان در این راستا فعالیت دارد و لذا افزون بر ۵۰ درصد از سرمایه‌گذاری خارجی در این استان را بازرگانان افغان انجام داده‌اند و از این حیث اتباع این کشور رتبه نخست را در میان سایر سرمایه‌گذاران خارجی استان به خود اختصاص داده‌اند.
ضرورت ایجاد مدیریت واحد در مرز
رئیس هیئت اجرایی اتاق مشترک ایران و افغانستان- شعبه مشهد بابیان اینکه بخش خصوصی ایرانی ۳۰ سال است که در افغانستان سرمایه‌گذاری کرده است اظهار می‌کند: ارتباطات فرهنگی که بخش خصوصی در این مدت حتی با دولت طالبان ایجاد کرده و همچنین توانمندی‌های خاص این بخش، می‌تواند در حل مشکلات و بهبود وضعیت تجارت و منافع دو طرف نقش مؤثری داشته باشد.
تجار ایران و افغانستان در حسرت همکاری بی‌دغدغه| بار گران به مقصد نمی‌رسد
هادی نبی زاده به بازار می‌گوید: اگرچه وضعیت اقتصادی داخلی افغانستان در کاهش صادرات به این کشور تأثیرگذار بوده؛ اما بخشی از آن‌هم به بی‌برنامگی خود ما برمی‌گردد لذا در سیاست‌گذاری‌ها باید به نزدیک کردن تراز تجاری دو کشور بیندیشیم.
وی با تأکید بر اینکه زبان و مشترکات فرهنگی و مذهبی بین دو ملت ایران و افغانستان می‌تواند به بهبود روابط اقتصادی دو کشور کمک کند یادآور می‌شود: تا زمانی که بخش خصوصی ورود نکند و در تصمیم‌گیری‌های دولتی حضور نداشته باشد، کار به‌درستی انجام نخواهد شد.
وی با اشاره به اینکه استاندار خراسان رضوی برای حل مشکلات مرز پای‌کار است ادامه می‌دهد: بااین‌حال ما در مرزهای این استان و مشترک با افغانستان نیازمند مدیریت واحدی برای تسریع صادرات کالا هستیم و لذا باید دولت اهتمام ویژه‌ای برای حل مشکلات مرز از طریق سفارت‌خانه‌ها داشته باشد.
انباشت مشکلات
به گزارش خبرنگار بازار مشکلات انباشته‌شده در مرز دوغارون که سال‌ها موردانتقاد شرکت‌های حمل‌ونقل بوده است هنوز کم‌وبیش به قوت خود باقی است و به افزایش هزینه صادرات دام می‌زند.
پیش‌ازاین نایب‌رئیس کمیسیون حمل‌ونقل و ترانزیت اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان رضوی در گفت‌وگو با بازار بابیان اینکه مدیریت واحدی در مرزهای استان وجود ندارد و هر دستگاه اجرایی با تعصب خودش و به‌صورت جزیره‌ای عمل می‌کند از شرایط حاکم بر روند صادرات انتقاد کرده بود.
ابراهیم عطائی در این رابطه اذعان می‌کند: خراسان رضوی دارای ۲۵۰ شرکت حمل‌ونقل بین‌المللی است که ۹۵ درصد از ترانزیت و صادرات به کشور افغانستان را مدیریت می‌کنند و بیش از ۹۵ درصد از کالاهای تولیدی در سیستان و بلوچستان هم از طریق شرکت‌های حمل‌ونقل خراسانی به افغانستان حمل می‌شود.
عطایی با انتقاد از شلوغی در مرزهای افغانستان، افزود: این موضوع همیشه مطرح‌شده اما به دلیل نبود مدیریت واحد صدای ما شنیده نمی‌شود، هر سازمانی تعصبات خود را داشته به‌صورت جزیره‌ای عمل می‌کند. زمانی که طرح جامع از سوی انجمن صنفی به وزارت کشور اعلام شد در مرز دوغارون روزانه ۷۰۰ تا ۸۰۰ دستگاه ورودی و خروجی داشتیم؛ اما این آمار در نیمه نخست سال به کمتر از ۲۵۰ دستگاه رسید.
وی با انتقاد از بازرسی‌های متعدد در طول مسیر تا رسیدن به گمرک، عنوان می‌کند: این موضوع سبب شده قیمت تمام‌شده کالا برای مصرف‌کننده افغانستانی در حدی افزایش یابد که تجار، مسیر ترانزیت و صادرات از ایران را تغییر دهند.
نایب‌رئیس گروه حمل‌ونقل اتاق مشهد افزایش ۳۰۰ درصدی کرایه حمل‌ونقل در مسیر افغانستان را از دلایل کمبود کامیون و شلوغی در مرزها عنوان می‌کند و می‌گوید: اعمال محدودیت و موانعی که بر سر راه تردد و ترخیص کالا در مرز دوغارون به وجود می‌آید بر ترافیک کانتیر های صادراتی در بندرعباس دامن می‌زند.
تجار ایران و افغانستان در حسرت همکاری بی‌دغدغه| بار گران به مقصد نمی‌رسد
عطایی از مسدود شدن حساب‌های بیش از ۴ هزار راننده افغانستانی، تخلفات رانندگان افغانستانی در حمل مواد مخدر و محکوم شدن شرکت‌های حمل‌ونقل به جریمه‌های هنگفت، حل نشدن مشکلات مسیر کتای در ترکمنستان برای حمل‌ونقل کالا به آسیای میانه و ارائه سوخت به کامیون‌های افغانستانی باقیمت آزاد و بالاتر، به‌عنوان برخی دیگر از مشکلات موجود در حوزه تجارت با افغانستان نام برد.
تمرکز تجارت خارجی بر توسعه روابط
گلایه‌های تجار و بازرگانان در حالی مطرح می‌شود که معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری خراسان رضوی می‌گوید: تمرکز این استان در حوزه تجارت خارجی توسعه روابط با همسایگان از طریق افزایش سفرهای استانی به کشورهای آسیای میانه و مذاکرات برای توسعه مبادلات اقتصادی است.
ابوالفضل چمندی در نشست خبری با خبرنگاران افزود: در این مدت نیز روابط با افغانستان بهبودیافته و صادرات به کشورهای آسیای میانه توسعه پیداکرده است.
وی اظهار کرد: اخیراً سفری به هرات و شرکت در پنجمین اجلاسیه مشترک اقتصادی استان هرات و خراسان رضوی داشتیم که تمام مدیران کل حوزه اقتصادی در آن حضور داشتند. این اجلاس از اهمیت برخوردار بود. این سفر منجر به انعقاد تفاهم‌نامه ۴۷ بندی رسمی بین ولایت هرات و خراسان رضوی شد
وی بابیان اینکه یکی از مهم‌ترین محورها تسهیل حمل‌ونقل خراسان رضوی در مرز دوغارون است، افزود: با تحولات اخیر افغانستان تعداد کامیون‌های رفت و برگشتی به کمتر از ۳۰۰ کامیون در روز رسیده بود اما امروز این تعداد به ۶۰۰ کامیون در روز رسیده است لذا در این سفر تفاهم شد این تعداد به ۱۲۰۰ کامیون در روز نیز برسد.
معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری خراسان رضوی اضافه کرد: میزان صادرات از خراسان رضوی به افغانستان در هشت ماه نخست سال ازنظر ارزشی ۲۴ درصد کاهش داشت اما شیب آن بهبود داشته است.
وی ادامه داد: همچنین در مهر امسال صادرات ما به این کشور نسبت به سال قبل ۳۴ درصد رشد داشته است. میزان صادرات استان در چهار ماه ابتدایی سال وضعیت به‌شدت منفی داشت اما در حال حاضر وضعیت بسیار رو به رشدی داریم.
معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری خراسان رضوی گفت: توافق بعدی با کشور افغانستان این بود که برای حل‌وفصل مشکلات در گمرکات ۲ کشور، نماینده ویژه‌ای از طرف والی هرات در مرز مشخص شود تا همه دستگاه‌های حاضر در مرز با هماهنگی نماینده ویژه والی هرات و نماینده ویژه استاندار در مرز که فرماندار تایباد معرفی‌شده، این مسائل را پیگیری کنند.
۱
