تهران – ایرنا – مدیرکل دفتر بررسی و مقابله با آلودگی دریایی سازمان حفاظت محیط‌زیست معتقد است که سودمندترین پروژه‌ها، بدون در نظر گرفتن ملاحظات زیست‌محیطی حتی در مقیاس کوچک هزینه‌های بالایی را بر مردم و طبیعت تحمیل خواهد کرد، پس مراقب باشیم.
اردیبهشت ماه امسال بود که دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی اعلام کرد با رای اعضاء ایجاد هفت منطقه آزاد تجاری ـ صنعتی مهران در استان ایلام، سیستان در استان سیستان و بلوچستان، بانه ـ مریوان در استان کردستان، بوشهر در استان بوشهر، قصر شیرین در استان کرمانشاه، اردبیل در استان اردبیل و اینچه برون در استان گلستان به تصویب رسیده است.
در نگاه اول قطعا خبر خوشحال کننده ای است که بوی رونق اقتصادی می دهد و گویی امید را به بخش اقتصادی کشور بر می گرداند، ایران سرزمینی پهناور با پتانسیل اقتصادی بالایی است به طوری که ایران اکنون دارای مناطق آزاد تجاری – صنعتی کیش، قشم، چابهار، ارس، انزلی، اروند و ماکو است و دولت دوازدهم برنامه‌های ویژه ای را برای مناطق آزاد و ویژه در نظر گرفته که موجب جذب سرمایه گذاری های داخلی و خارجی شده است و قطعا با اضافه شدن این تعداد مناطق آزاد هم می توان به رونق بیشتر در اقتصاد کشور امیدوار بود.
اما مساله مهم این است که با وجود اینکه کشور در زمینه محیط زیست و منابع زیستی تنی رنجور دارد؛ چطور می توان هم مناطق آزاد داشت و هم در کنار آن محیط زیست را حفظ کرد که محمود رضایی مدیر کل دفتر بررسی و مقابله با آلودگی دریایی سازمان حفاظت محیط‌زیست دراین باره به خبرنگار محیط زیست ایرنا گفت: سودمندترین پروژه‌ها، بدون در نظر گرفتن ملاحظات زیست‌محیطی حتی در مقیاس کوچک هزینه‌های بالایی را بر مردم و طبیعت تحمیل خواهد کرد.
وی افزود: ایجاد مناطق آزاد تجاری – صنعتی و مناطق ویژه اقتصادی از جمله سیاست های اقتصادی دولت ها در مسیر تسهیل توسعه یافتگی تلقی می شود، کشورهای در حال توسعه ایجاد این مناطق را ساده ترین ابزار رفع موانع داخلی رشد اقتصادی می دانند و بر این باورند که این مناطق می تواند یاری دهنده آنان در رهایی از فقر و عقب ماندگی باشد و کشور را در مسیر توسعه قرار دهد. در این رهگذر ملازمه اقدامات توسعه اقتصادی با آلودگی و تخریب محیط زیست همواره مورد چالش بوده است.
رضایی ادامه داد: اخیرا طرح احداث منطقه آزاد در چند نقطه از کشور به تصویب رسیده است. در نگاه اول این طرح ها باعث گشایش اقتصادی و رونق مناطق و محدوده اجرای طرح می شود، تسهیل صادرات و واردات، توسعه صنایع تولیدی و تشویق سرمایه داران به سرمایه گذاری که از اهداف عالیه کشور نیز است در این طرح ها دیده می شود.
وی اظهار داشت: شرایط خاص اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی کشورها به عنوان یکی از عوامل بازدارنده در به کارگیری راهکارهای آزاد و ویژه اقتصادی محسوب می شوند از این رو دولت ها راه های برون رفتی را مدنظر قرار می دهند که ایجاد مناطق ویژه اقتصادی و مناطق آزاد تجاری – صنعتی یکی از آنها است.
مدیر کل دفتر بررسی و مقابله با آلودگی دریایی سازمان حفاظت محیط‌زیست افزود: مبنای اصلی تشکیل این مناطق تسهیل روابط اقتصادی و تجاری بوده، از این رو دولت ها قواعد، قوانین و مقررات خاصی را برای مناطق مذکور در نظر می گیرند به طوریکه هرچند مناطق اشاره شده تحت حاکمیت سرزمینی دولت ها است اما دولت ها با توجه به اصل حاکمیت سعی می کنند با وضع قوانین خاص برای مناطق ویژه اقتصادی و آزاد در مقایسه با قوانین سرزمین اصلی، انجام فعالیت های اقتصادی و تجاری در مناطق مذکور را تسهیل کنند تا ضمن جذب سرمایه گذاری های داخلی و خارجی تعاملات اقتصادی داخلی و بین المللی و به تبع آن رشد اقتصادی را محقق کنند.
وی تاکید کرد: یکی از نگرانی های موجود در این زمینه عدم توجه کافی به موضوع حفظ محیط زیست و منابع طبیعی در این رویکرد اقتصادی است، بدیهی است فعالیت های صنعتی که زمینه ساز رشد و توسعه اقتصادی در هر موقعیت مکانی، همواره با مصرف منابع طبیعی همراه بوده و بالقوه آلوده کننده و مخرب محیط زیست محسوب می شوند از این رو این فعالیت در مناطق ویژه اقتصادی و آزاد نیز استثناء ندارد، از این رو وضع قواعد زیست محیطی و به ویژه ایجاد نظام اجرایی کارآمد و اجرای صحیح قوانین در مناطق مذکور از اهمیت خاصی برخوردار است.
رضایی همچنین درباره استقرار صنایع نفت و گاز گفت: در کشورهایی مانند ایران که در حال حاضر اقتصاد بر پایه نفت پایه ریزی شده توسعه صنایع بالادستی و پایین دستی صنایع نفت و گاز جزو لاینفک برنامه بلند مدت، کوتاه مدت و میان مدت مدیران در حوزه های مختلف است، لیکن اگر تنها کمی به عقب برگردیم و سرنوشت یکی از مناطق گازی کشور را مرور کنیم به سرعت ذهن انسان به سمت منطقه ویژه پارس جنوبی کشیده می شود.
رضایی افزود: منطقه ایی بسیار مهم که سهم بسیار بالایی در اقتصاد کشور دارد، اما اگر از زوایای دیگر به موضوع نگاه شود این سوال در ذهن شکل می گیرد که قبل از هر گونه اقدام اجرایی تا چه اندازه و در چه حوزه هایی مطالعات لازم صورت گرفته است؟
وی ادامه داد: یکی از مهمترین موضوعات و مطالعاتی که حتی برای طرح هایی با مقیاس کوچک نیز الزامی است مطالعات زیست محیطی است که در خصوص استقرار یا عدم استقرار طرح اظهار نظر می کند، متاسفانه به دلیل عدم انجام مطالعات دقیق در آن حوزه و در منطقه پارس جنوبی، شاهد معضلات زیست محیطی بی شمار در آن منطقه هستیم که رفع آن بعد از استقرار تا حدودی غیر ممکن است.
رضایی تاکید کرد: ایجاد مناطق آزاد هم یکی از ظرفیت هایی است که برخی مناطق مانند بوشهر با سابقه تاریخی درخشان در حوزه دریانوردی و تجارت باید سالهای گذشته به مرحله اجرا در می آمد اما به دلیل نبودن اراده کافی این مهم در سال های گذشته ابتر مانده و با همت مسولان و مدیران ارشد اکنون تصویب و در حال سیر مراحل اداری و اجرایی است، اما نباید غافل شد که عسلویه ایی دیگر متولد شود.
وی اظهار داشت: هر گونه اقدام در این راستا که به صورت حساب نشده و بدون لحاظ کردن پیوست های لازم از جمله زیست محیطی انجام شود پشیمانی هایی را به همراه خواهد داشت که شاید جبران آن در آینده دشوار و حتی غیر ممکن باشد، پس آنچه که مسولین امر می بایست مد نظر قرار دهند انجام مطالعات زیست محیطی و امکان سنجی استقرار واحدهای مربوطه است تا پس از انجام مراحل استقرار به گزارشات آبکی اکتفا نکنند.
مدیر کل دفتر بررسی و مقابله با آلودگی دریایی سازمان حفاظت محیط‌زیست گفت: این بار با استقرار پارس جنوبی خیلی فرق می کند، منطقه مورد نظر در جوار شهر بوشهر یعنی مرکز استان واقع شده است، البته سایر مناطق آزاد به تصویب رسیده نیز چنین وضعیتی دارند و باید نکات قید شده در مورد همه آنها لحاظ شود تا اینچنین سرمایه های طبیعی و انسانی را با سود اندک و محدود مورد معامله قرار ندهیم.
