حسن روحانی، رئیس‌جمهور عصر دیروز پس از بازگشت از ژاپن، از پیشنهادهای جدید تهران و توکیو برای شکستن تحریم‌ها خبر داد. روحانی در این‌زمینه گفت:«ژاپنی‌ها در زمینه شکستن تحریم هم یک پیشنهاد جدید داشتند و هم ما یک پیشنهاد جدید داشتیم، با هم بحث کردیم و بنا شد رایزنی‌های دو کشور در این زمینه ادامه یابد.» روحانی همچنین از مذاکره خصوصی یک ساعت و نیمه با طرف ژاپنی خبر داد. پیش‌تر عباس عراقچی، معاون سیاسی وزیر امور خارجه هم از مذاکرات سنگین و فشرده با مقامات توکیو در جمعه شب خبر داده بود.
حسن روحانی، رئیس‌جمهور ایران که روز جمعه به دعوت شینزو آبه، نخست‌وزیر ژاپن وارد توکیو شده بود روز گذشته این کشور را به مقصد تهران ترک کرد. او پس از بازگشت از سفر به مالزی و ژاپن در فرودگاه مهرآباد در جمع خبرنگاران با بیان اینکه ژاپنی‌ها و اروپایی‌ها فعال هستند تا تحریم‌ها را بشکنند، گفت: ژاپنی‌ها در حوزه شکستن تحریم‌ها یک پیشنهاد جدید داشتند و ما هم یک پیشنهاد خود را ارائه دادیم. به گزارش خبرگزاری مهر، رئیس‌جمهور گفت: ما معتقدیم شکستن تحریم‌ها و خنثی کردن توطئه‌های آمریکا علیه ایران یک کار ملی و انقلابی است. همچنین به گزارش «ایرنا» وی با اشاره به جلسه و دیدار خود با نخست‌وزیر ژاپن گفت: ما جمعه شب یک ساعت و نیم جلسه خصوصی داشتیم. یک ساعت جلسه عمومی داشتیم و در شام کاری هم بیش از یک ساعت بحث بسیار مفصل داشتیم و چهار ساعت با هم مذاکره کردیم.
رئیس‌جمهوری اضافه کرد: باهم بحث کردیم بنا شد رایزنی‌های دو کشور در این زمینه ادامه یابد. به گزارش خبرگزاری مهر، رئیس‌جمهوردرادامه افزود: امنیت انرژی وابسته به منطقه است و مذاکرات خوبی داشتیم. ژاپن از طرح ایران حمایت می‌کند. ژاپن می‌خواهد یک کشتی تجسسی را به منطقه بیاورد؛ البته نه به خلیج‌فارس بلکه در باب‌المندب و دریای عمان که به ما توضیح داد و تشریح کرد. نظر ما درباره امنیت منطقه ثابت است و امنیت آن باید توسط کشورهای منطقه باشد. روحانی تصریح کرد: ژاپن و آقای آبه اعلام کرده‌اند که می‌خواهند در چابهار سرمایه‌گذاری کنند. ترانزیت جنوب به شمال که از چابهار شروع می‌شود و تا خزر، ترکمنستان و اینچه‌برون می‌آید، برایشان مهم است.
برای بحث درباره مسائل مشکلی نداریم
روحانی پیش از ترک ژاپن در جمع شماری از مدیران ارشد بخشهای سیاسی، اقتصادی و فرهنگی ژاپن با اشاره به اینکه تحریم‌های غیرقانونی آمریکا نمی‌تواند برای بلندمدت ادامه پیدا کند و آمریکایی‌ها ناچارند روزی این راه بدون خاصیت و پر از ضرر را رها کنند، تاکید کرد: «ما در زمینه اینکه با آمریکا بتوانیم راجع به مسائل‌مان بحث کنیم مشکلی نداریم جز اینکه آنها باید از مسیر خطایی که در این یک سال و نیم رفته‌اند، برگردند.» همچنین سیدعباس عراقچی، معاون سیاسی وزیر امور خارجه در تشریح نتایج سفر رئیس‌جمهور به توکیو با تاکید بر اینکه به‌دنبال تحریم‌های ناعادلانه آمریکا با خروج واشنگتن از برجام ضرورت داشت که گفت‌وگوهای نزدیک‌تر و فشرده‌تری بین مقامات دو کشور انجام گیرد، افزود: «در همین چارچوب جمعه شب مقامات دو کشور مذاکرات سنگین و فشرده‌ای را در مورد مسائل دوجانبه، منطقه‌ای، بین‌المللی و مباحث مربوط به برجام و تحریم‌های آمریکا انجام دادند و قرار شد که مشورت‌های دو کشور از نزدیک ادامه پیدا کند.»
این درحالی است که نخست‌وزیر ژاپن در دیدار روز جمعه خود با رئیس‌جمهور کشورمان اعلام کرد که قرار است برای حفاظت از امنیت کشتی‌رانی ژاپن نیروی دریایی به خاورمیانه اعزام کند. به گزارش «ایسنا» خبرگزاری رویترز در گزارش خود در این رابطه اعلام کرد که ماموریت نیروهای ژاپن، عملیات در آب‌های آزاد دریای عمان، شمال دریای عربی و خلیج عدن خواهد بود.
نباید راه جبران را برای خطاکار ببندیم
حسن روحانی، رئیس‌جمهوری اسلامی ایران سه‌شنبه هفته گذشته(۲۶ آذر) به دعوت ماهاتیر محمد، نخست‌وزیر مالزی برای شرکت در اجلاس سران کوالالامپور ۲۰۱۹ در صدر هیاتی به مالزی سفر کرد. او سپس صبح روز جمعه ۲۹ آذر با توجه به دعوت شینزو آبه، نخست‌وزیر ژاپن و با هدف دیدار و گفت‌وگو با مقام‌های این کشور وارد توکیو شد و سحرگاه روز شنبه ۳۰ آذر توکیو را به مقصد تهران ترک کرد. روحانی نخستین رئیس‌جمهوری ایران است که از سال ۲۰۰۰ میلادی به این سو به ژاپن سفر کرده است.
روحانی روز شنبه پیش از ترک این کشور و در جمع شماری از مدیران ارشد بخشهای سیاسی، اقتصادی و فرهنگی ژاپن در توکیو تاکید کرد که درهای ایران به روی دولت و شرکت‌های ژاپنی برای مشارکت و سرمایه‌گذاری در پروژه‌های بزرگ اقتصادی باز است و ایران و ژاپن به‌عنوان دو دوست قدیمی، نباید اجازه دهند که کشور ثالثی در روابط دوستانه آنها اخلال ایجاد کند. وی افزود: «بی‌تردید تحریم‌های غیرقانونی آمریکا نمی‌تواند بلندمدت ادامه پیدا کند و آمریکایی‌ها ناچارند روزی این راه بدون خاصیت و پر از ضرر را رها کنند.» روحانی با بیان اینکه «ما در اینکه بتوانیم با آمریکا راجع به مسائل‌مان بحث کنیم مشکلی نداریم جز اینکه آنها باید از مسیر خطایی که در این یک سال و‌نیم رفته‌اند، برگردند»، گفت: «ما نباید به خطاکار جایزه بدهیم اما در عین حال اگر خطاکار بخواهد اشتباه خود را جبران کند، نباید راه را ببندیم.» رئیس‌جمهور با اشاره به این موضوع که همه ما باید برای زندگی امن‌تر، بهتر و راحت‌تر و روابط دوستانه‌تر تلاش کنیم؛ تاکید کرد: «فشار آمریکا بر ایران و کشورهای دیگر یک واقعیت تلخ است که امروز با آن روبه‌رو هستیم اما مهم این است که در این شرایط سخت باز هم راهی را پیدا کنیم که با هم تجارت و مراوده داشته باشیم و به نفع دو ملت گام برداریم.» او با اشاره به تاثیر تحریم‌های آمریکا بر زندگی مردم ایران افزود: «آیا به نظر شما کاری که آمریکا انتخاب کرده حتی برای مواد مورد نیاز مردم، موادغذایی، دارویی و پزشکی مردم هم مشکل ایجاد کرده این کشور راه درستی را انتخاب کرده است؟ آمریکا می‌گوید ما راجع به مواد غذایی و دارویی هیچ‌گونه مشکلی برای ایران ایجاد نکردیم اما شما به خوبی می‌دانید وقتی سیستم بانکی را دچار مشکل کردند همه این تحرکات اقتصادی با مشکل مواجه می‌شود.»
اهمیت روابط تهران-توکیو
به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی ریاست‌جمهوری، روحانی در بخشی از سخنانش با اشاره به روابط تهران و توکیو گفت: «برای روابط ایران و ژاپن اهمیت زیادی قائل هستیم به دلیل اینکه اولا ایران و ژاپن دو کشور بسیار مهم و تاثیرگذار در آسیا و جهان هستند. دوم اینکه ظرفیت‌های بسیار خوبی برای روابط بین دو کشور وجود دارد که استفاده از این ظرفیت‌ها به نفع دو طرف خواهد بود. سوم اینکه ملت ایران و ژاپن از دیرباز با هم روابط بسیار دوستانه‌ای داشتند و روابط تجاری بین دو کشور مربوط به بیش از هزار سال قبل خواهد بود.»
۱۲ ملاقات با شینزو آبه
وی با اشاره به اینکه احساس ما این است که همانند دولت ایران که اراده در توسعه روابط دارد در طرف مقابل دولت ژاپن هم این اراده را دارد، افزود: «اینکه در طول این چند سال با آقای نخست‌وزیر شینزو آبه ۱۲ بار ملاقات کرده‌ایم، نشانه این است که این اراده در دو دولت وجود دارد.»
برجام به نفع همه دولت‌ها و ملت‌هاست
رئیس‌جمهوری ایران با اشاره به اینکه فکر می‌کنم هیچ مانعی امروز در روابط دو کشور وجود ندارد، مگر تحریم غیرقانونی آمریکا، گفت: «نسبت به این تحریم شما کاملا مطلع هستید که برخلاف مقررات بین‌المللی و قطعنامه ۲۲۳۱ است. بنابراین آمریکا متاسفانه بر کشورها فشار می‌آورد که بین قانون و مقررات و اراده دولت آمریکا یکی را انتخاب کنند.»
روحانی با بیان این موضوع که قطعنامه ۲۲۳۱ از همه کشورها خواسته روابط اقتصادی و تجاری معمولی خود را با ایران معمول دارند، ادامه داد: «اگر در اختلافاتی که بین ما و آمریکا وجود دارد، موردی باشد که کسی تردید کند، آمریکا یا ایران مقصر است، حداقل در این مورد اخیر تحریم، هیچ‌کس نباید تردید داشته باشد. یعنی ما یک توافق هفت‌جانبه داشتیم و همه ما به این توافق متعهد بودیم و بدون هیچ دلیلی آمریکا از این توافق خارج شد.»
وی افزود: «بعدها نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی و ولیعهد عربستان اعلام کردند که ما به آقای ترامپ فشار آوردیم تا از توافق هسته‌ای خارج شود و این یکی از رسوایی‌های تاریخی است که کشوری به‌خاطر منافع کشور دیگر مقررات بین‌المللی را زیر پا بگذارد. به اعتقاد ما توافق هسته‌ای به نفع همه ملت‌ها و دولت‌هاست.» روحانی با تاکید بر اینکه برای حل مساله نیز هیچ راهی وجود ندارد به جز اینکه آمریکا از مسیر اشتباه و خطایی که انتخاب کرده، بازگردد، گفت: «یکی از ویژگی‌های ما ایرانی‌ها این است که در معامله، بحث و توافق ممکن است کمی سختگیر باشیم اما وقتی توافق را امضا کردیم در هیچ شرایطی امضای‌مان را زیر پا نخواهیم گذاشت.» رئیس‌جمهوری ایران با پرداختن به این مساله که در توافق هسته‌ای حداقل دو دستاورد بزرگ داشتیم، ادامه داد: «دستاورد اول این بود که به دنیا ثابت کردیم ما دنبال سلاح هسته‌ای نیستیم و حاضریم همه‌گونه نظارت‌های بین‌المللی را بپذیریم؛ در صورتی که رفتار کشورهای بزرگ با ما رفتار عادی باشد. دستاورد دوم این بود که به دنیا ثابت کردیم پای تعهدات خودمان می‌ایستیم و به‌رغم اینکه طرف تعهد به بخشی از تعهداتش عمل نکرده یا یکی از آنها به‌طور کامل خارج شده ما همچنان در تعهدات خودمان باقی هستیم.»
احتمال توقف تعهدات برجامی ایران
روحانی درباره گام‌های بعدی ایران در قبال بدعهدی‌های غرب درباره برجام گفت: «البته پس از اینکه مدت زیادی صبر کردیم و بعد از این صبر، اگر ببینیم از این توافق هیچ نتیجه‌ای عاید ما نمی‌شود و صرفا ناچاریم بعضی از تعهدات‌مان را اجرا کنیم، به‌طور طبیعی تصمیم بعدی ما ممکن است ادامه این تعهد نباشد.» در ادامه این سخنرانی روحانی با مطرح کردن این موضوع که صلح، امنیت، ثبات و رفتار انسانی متقابل و همزیستی مسالمت‌آمیز به نفع همه کشورهای دنیا خواهد بود، تاکید کرد: «در یک جایگاه بسیار مهم جغرافیایی قرار گرفتیم و کاملا به امنیت منطقه‌مان و آبراه‌ها متعهد هستیم. در طول بیش از دو قرن گذشته ایران هیچ‌گاه آغازگر هیچ جنگ و تجاوزی نبوده است.» وی افزود: «امروز هم از جنگ نفرت داریم و علاقه‌مندیم اگر مشکلی با کشوری داریم از طریق گفت‌وگو آن را حل‌وفصل کنیم. دنبال سلاح‌های کشتار جمعی از جمله سلاح هسته‌ای هم نبوده و نخواهیم بود و شما می‌دانید هم شما قربانی سلاح جمعی بودید و هم ما. شما قربانی سلاح هسته‌ای بودید و ما قربانی سلاح شیمیایی.»
روحانی با بیان اینکه متاسفانه فشار آمریکا بر ایران و کشورهای دیگر یک واقعیت تلخ است که امروز با آن روبه‌رو هستیم، ادامه داد: «مهم این است که در این شرایط سخت باز هم راهی را پیدا کنیم که با هم تجارت و مراوده داشته باشیم و به نفع دو ملت گام برداریم.» رئیس‌جمهوری ایران با اشاره به تحریم‌های یک سال و نیم اخیر آمریکا علیه ایران گفت: «به‌رغم این فشار‌ها، ما توانستیم به اقتصادمان ثبات ببخشیم. بعد از یک تلاطم اقتصادی از ۵ ماه پیش روند حرکت اقتصادی ما در مسیر صحیح و ثبات قرار گرفته است. به‌رغم اینکه در سال گذشته رشد منفی اقتصادی داشتیم، پیش‌بینی ما این است که رشد اقتصادی ما مثبت خواهد بود.»
سازوکارهای جدید تبادلات اقتصادی
روحانی با اشاره به اینکه روند تورم در ماههای گذشته کمی مهار شده و معتقدیم در سال آینده شرایط بهتری خواهیم داشت توضیح داد: «در شرایط تحریم شرکت‌ها و دولت‌ها راه‌های مختلفی را برای ادامه روابط اقتصادی و تجاری با ما پیدا کردند.» وی درباره تبادلات تجاری و مالی ایران با دیگر کشورها با وجود تحریم‌های سخت آمریکا گفت: «در بعضی از کشورها سازوکار ویژه‌ای را یافتیم و با آن سازوکار ویژه بدون سیستم بانکی به روابط اقتصادی‌مان ادامه می‌دهیم. با برخی از کشورهای دیگر با ارز ملی و پول ملی خودمان تبادل مالی داریم و در بعضی از کشورها هم تهاتر کالا به کالا را انتخاب کردیم.» رئیس‌جمهور تاکید کرد: «با برخی از کشورهای دیگر تهاتر انرژی با کالا را انتخاب کرده‌ایم.خوشحال هستم که شرکت‌هایی در اینجا حضور دارند که اعلام کردند ۶۰ تا ۷۰ سال است که با ایران در ارتباط هستند. شرکت‌های ژاپنی در ایران خوش‌سابقه هستند و مردم به صنعت ژاپن و همچنین به شرکت‌های ژاپنی اعتماد دارند. شرکت‌های ژاپنی در برخی پروژه‌ها با ما همکاری داشته و الان هم چند پروژه آماده است که می‌توانند آنها را اجرا و عملیاتی کنند.» او درخصوص همکاری‌ها بین تهران و توکیو گفت: «می‌توانیم در زمینه‌های زیربنایی، محیط زیست و همچنین در زمینه مسائل انسانی، موادغذایی و دارو با هم همکاری مناسبی داشته باشیم.» روحانی با تاکید بر اینکه شرکت‌ها می‌توانند در ایران سرمایه‌گذاری کنند، ادامه داد که تعهدات لازم را در این زمینه می‌توانیم به آنها بدهیم.
خطای محاسباتی آمریکا در منطقه
رئیس‌جمهوری در جمع شماری از مدیران ارشد بخشهای سیاسی، اقتصادی و فرهنگی ژاپن در توکیو درباره سیاست‌های واشنگتن در منطقه گفت: «ما در منطقه خودمان آنچه راجع به آمریکا دیدیم راهبردهایشان خطا بوده و همواره فکر و طراحی‌شان با اشتباه محاسباتی توام بوده است. در افغانستان، عراق، سوریه، یمن و در فلسطین همه جا دچار خطا شده‌اند از جمله راجع به ایران.»
در پایان روحانی با اشاره به اینکه سفر آقای شینزو آبه به تهران در سالجاری در نودمین سال روابط سیاسی دو کشور نشان از اراده ژاپن و همچنین سفر وی بعد از ۱۹ سال به ژاپن برای توسعه رابطه بوده است، تاکید کرد: «برخی موارد را شرکت‌ها نسبت به ویزا و تردد و مسائل بانکی‌شان مطرح کردند و اینجا به وزارت خارجه دستور می‌دهم که این موارد را دنبال و این مشکلات را حل کند.»
درخواست روحانی برای آزادی پول‌های بلوکه شده ایران
وی همچنین خطاب به مدیران ارشد بخشهای سیاسی، اقتصادی و فرهنگی ژاپن گفت: «امیدوارم شما و همچنین دولت ژاپن برای اینکه ما روابط بهتری داشته باشیم تلاش کنید و از جمله پول‌های ما که در بانک ژاپن مسدود شده، آزاد شود و ما در این شرایط بتوانیم از این پول‌ها استفاده کنیم. این ارز به فروش نفت ما قبل از تحریم آمریکا مربوط می‌شود بنابراین، این حق طبیعی ماست که این پول به ما برگردانده شود.» روحانی با بیان اینکه ما در سال جاری ۳ بار با آقای نخست‌وزیر مذاکرات مفصلی داشتیم یک بار در تهران، یک بار در نیویورک و یک بار در توکیو و همه این مذاکرات سازنده و مثبت بود، تاکید کرد که ایران همچنان درهایش به روی ژاپن و شرکت‌های ژاپنی باز است و به‌ویژه ژاپنی‌ها می‌توانند در پروژه‌های مهمی مثل پروژه‌های چابهار که کاملا منطقه جنوب و شرق را به شمال و غرب متصل کند حضور فعال‌تری داشته باشند.»
روایت عراقچی از مذاکرات در ژاپن
از سوی دیگر سیدعباس عراقچی، معاون سیاسی وزیر امورخارجه با اشاره به مذاکرات سنگین و فشرده صورت گرفته بین مقامات ایران و ژاپن در جریان سفر رئیس‌جمهور به توکیو گفت: «در این مذاکرات در مورد مسائل دوجانبه، منطقه‌ای، بین‌المللی و همچنین مباحث مربوط به برجام و تحریم‌های آمریکا رایزنی و گفت‌وگو شد و قرار شد مشورت‌های دو کشور از نزدیک ادامه پیدا کند.» به گزارش «ایسنا» سیدعباس عراقچی در تشریح نتایج سفر رئیس‌جمهور به توکیو گفت: «این سفر در پاسخ به سفر نخست‌وزیر ژاپن به تهران صورت گرفت، از دیگر سو در نودمین سالگرد روابط دیپلماتیک دو کشور هستیم و در سالجاری رئیس‌جمهور ایران و نخست‌وزیر ژاپن تاکنون سه بار با هم دیدار داشته‌اند. دیدارهایی در تهران، نیویورک و توکیو.» این دیپلمات ارشد کشورمان با بیان اینکه ژاپن از دوستان قدیمی و شرکای تجاری ایران است و ما همواره مشورت‌های سیاسی نزدیکی با ژاپن داشته‌ایم، اظهار کرد: «امسال به‌دلیل نودمین سالگرد روابط دیپلماتیک دو کشور و تحولاتی که در جریان است از جمله فشارهای آمریکا و تحریم‌های ناعادلانه این کشور با خروج واشنگتن از برجام ضرورت داشت که گفت‌وگوهای نزدیک‌تر و فشرده‌تری بین دو کشور انجام شود و در همین چارچوب شب گذشته مقامات دو کشور مذاکرات سنگین و فشرده‌ای را در مورد مسائل دوجانبه، منطقه‌ای، بین‌المللی و مباحث مربوط به برجام و تحریم‌های آمریکا انجام دادند و قرار شد که مشورت‌های دو کشور از نزدیک ادامه پیدا کند.»
اهمیت سفر روحانی به توکیو
به‌دنبال سفرهای دوجانبه مقامات سیاسی بلندپایه ایران و ژاپن، رسانه‌های فرانسوی به بررسی روابط تهران و توکیو در سایه تحریم‌های آمریکا پرداختند و بر اهمیت سفر اخیر روحانی به ژاپن تاکید کردند. روزنامه «لو فیگارو» به نقل از خبرگزاری فرانسه در این زمینه نوشت: «حسن روحانی در جریان دیدار روز جمعه با شینزوآبه، نخست‌وزیر ژاپن در توکیو، خروج غیرمنطقی واشنگتن از توافق بین‌المللی در زمینه برنامه هسته‌ای ایران را محکوم کرد.» این رسانه فرانسوی با یادآوری اینکه سفر روحانی به ژاپن نخستین بار است که در سطح رئیس دولت این کشور از سال ۲۰۰۰ تاکنون انجام شده است، افزود: «ایران که اقتصاد آن پس از خروج آمریکا از برجام متحمل آسیب سختی ناشی از تحریم‌های واشنگتن شده، پس از افزایش قیمت سوخت با مشکلاتی مواجه شده است. روحانی به شدت آمریکا را به دلیل خروج یک‌جانبه و غیرعادلانه از توافق هسته‌ای (اول مه ۲۰۱۸/ ۱۱ اردیبهشت ۱۳۹۷) محکوم و ابراز امیدواری کرد که ژاپن و دیگر کشورها برای حفظ این توافق تلاش‌های خود را انجام دهند.» لو فیگارو در ادامه نوشت: «ژاپن پیش‌تر یکی از خریداران اصلی نفت‌خام ایران بود. این کشور، برای تسلیم شدن مقابل تحریم‌های اقتصادی فراسرزمینی که بار دیگر از سوی آمریکا علیه ایران تحمیل شد، از خرید نفت جمهوری اسلامی منصرف شده است. نخست‌وزیر ژاپن پیش از این تلاش کرده تا پل‌هایی بین این دو رقیب ایجاد کند. به گفته سخنگوی دولت ژاپن، شینزو آبه که در ماه ژوئن با روحانی رئیس‌جمهوری ایران دیدار کرده بود این اطمینان را داده که توکیو با صبر، به تلاش‌های دیپلماتیکش برای کاهش تنش در خاورمیانه ادامه خواهد داد.» شینزو آبه هفته گذشته گفته بود که تا حد امکان برای کاهش تنش‌ها در خاورمیانه با بهره‌مندی از اتحاد ژاپن با واشنگتن و روابط مطلوب توکیو با تهران تلاش کند.
