بررسی طرح های پالایشی و پتروپالایشی کشور نشان می دهد حتی در دوران تحریم، مشکلی در بخش تامین تجهیزات، فناوری و حتی راه اندازی این واحدها وجود نداشته بلکه مانع اصلی، عدم تامین مالی بوده است.
به گزارش خبرنگار مهر، صنعت نفت ایران با گذشت ۱۱۹ سال از زمان کشف نخستین منبع نفتی در مسجد سلیمان با شرایط دو سر باختی روبرو است. در شرایط عادی از مجموع ۳.۹ میلیون بشکه نفت خام تولید شده در میادین کشور ۱.۷ میلیون بشکه در داخل کشور به عنوان خوراک واحدهای پالایشگاهی و حدود ۲.۲ میلیون بشکه باقی مانده نیز سهم صادرات نفت خام بوده است. هم اکنون و با توجه به قانون لغو معافیت خرید نفت ایران از سوی آمریکا، میزان صادرات نفت در سه ماهه اول سال ۹۸ به ۱.۴ میلیون بشکه در روز رسیده است که نشان از کاهش روند صادراتی نفت دارد.
طبق بررسی کارشناسان صادرات این حجم قابل توجه از نفت خام و تزریق درآمد حاصل از آن به بودجه کشور بهمرور زمان موجب رکود در تولید داخلی، محرومیت از سود فراوردههای نفتی و وابستگی اقتصادی کشور شده و وابستگی ایجادشده حاصل از فروش نفت خام و البته سهولت تحریم آن، به یک ابزار مؤثر اعمال تحریم و فشار از جانب غرب تبدیل شدهاست. این در حالی است که اوضاع سوددهی پالایشگاههای داخلی نیز چندان مطلوب به نظر نمیرسد و اختلاف قابل توجهی با رقبای هندی، کرهای و ژاپنی خود در این صنعت دارد.
تأمین مالی، گلوگاه رونق صنعت پالایش در ایران
به گزارش خبرنگار مهر، هر صنعتی تا وقتی صرفه اقتصادی نداشتهباشد، توجیه توسعه هم ندارد. در همین راستا نخستین عامل بهصرفه نبودن صنعت پالایش کشور را میتوان طراحی قدیمی پالایشگاهها و تولید مقادیر بالای فراورده کمارزش مانند نفت کوره دانست که تا حد چشمگیری حاشیه سود این صنعت را کاهش داده است. هم اکنون با توجه به طراحی قدیمی پالایشگاهها بین ۳۰ تا ۳۵ درصد از محصول نهایی پالایشگاهها را نفت کورهای تشکیل میدهد که قیمت آن ارزانتر از نفت خام است. هرچند در اسناد بالادستی مثل برنامه ششم توسعه بر لزوم کاهش سهم تولید نفت کوره در الگوی پالایش اشاره شدهاست، اما اغلب طرحهای به روزآوری یا ارتقای نفت کوره و بهینهسازی پالایشگاهها مثل طرح ارتقای فناوری پالایشگاه بندرعباس به دلیل عدم تأمین مالی اجرایی نشدهاند.
عامل مهم دیگری که جذابیت پالایش نفت را در ایران کاهش داده غفلت از حرکت به سمت طرحهای ادغام پالایشگاه و پتروشیمی یا همان پتروپالایشگاهها است. در سالهای اخیر برخلاف فراوردههای نفتی، محصولات پتروشیمیایی با افزایش تقاضای جهانی قابل ملاحظهای روبرو بودهاست. ازاینرو با توجه به پژوهشهای انجام شده برای احداث واحدهای پتروپالایشگاهی نرخ بازگشت سرمایه حدود ۳۰ درصد پیشبینی میشود. این در حالی است که به گفته کارشناسان نرخ بازگشت سرمایه پالایشگاه در بهترین حالت حدود ۱۳ درصد پیشبینی میشود.
برای توسعه پتروپالایشگاه ها چه کنیم؟
بهطور کلی سه مؤلفه لازم برای احداث طرحهای پالایشگاهی و پتروپالایشگاهی سودده را میتوان تأمین تجهیزات، دانش فنی و منابع مالی دانست. در سالهای اخیر پروژههایی مثل پالایشگاه میعانات گازی ستاره خلیج فارس، فاز ۲۱ پارس جنوبی و واحد RFCC پالایشگاه شازند اراک در زمان اوج تحریمها، اجرا شدند. تجربه طرح و توسعه این پروژهها، افزایش روبهرشد شرکتهای دانشبنیان و همچنین صدور مهندسان ایرانی متخصص به بسیاری از پالایشگاههای پیشرفته دنیا دلایلی است که نشان میدهد در ساخت واحدهای جدید پالایشی مشکلی از لحاظ تأمین تجهیزات و راهاندازی وجود نخواهد داشت. تجربههای موفق خرید دانش فنی (لایسنس) از شرکتهای چینی و ژاپنی و بعضاً شرکتهای المانی نشان داده که این عامل هم مانعی سر راه خودکفایی و تأمین فناوری نیست. اما همانطورکه جدول زیر طرحهای بر زمین مانده پالایشی سالهای اخیر را نشان میدهد، بزرگترین مانع موجود، تأمین مالی پروژههای احداث واحدهای پالایشی است که همواره بهعنوان عامل محدودکننده در پیشرفت پروژههای مشابه رفتار کردهاست.
جدول ۱: فهرست طرحهای پالایشی متوقف شده به دلیل عدم تأمین مالی
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.