به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، لایحه بودجه ۱۴۰۰ درحالی هفته گذشته به بهارستان رسید که نه‌تنها با حواشی متعدد همراه بود بلکه افزایش وابستگی به نفت و پیش‌بینی درآمدهای غیرواقعی از فروش نفت و اوراق موجب شده است منتقدان آن را بودجه رؤیایی دولت بخوانند!
خوشبینی دولت به آینده احتمالاً موجب شده است بودجه ۱۴۰۰ با فروش روزانه ۲.۳ میلیون بشکه‌ای نفت نوشته شود، آن هم در شرایطی که فروش نفت فعلی ایران حدود یک‌سوم این رقم بوده و به‌احتمال خیلی زیاد چنین رقمی محقق نخواهد شد، ضمن اینکه دولت حدود ۷۰ هزار میلیارد تومان نیز فروش اوراق سلف نفتی را در نظر گرفته است که نشان میدهد در صورت عدم تحقق فروش نفت نیز، باز هم حساب ویژه‌ای روی درآمدهای نفتی باز کرده است!
* چرا دولت روحانی بودجه ۱۴۰۰ را با خوشبینی به فروش نفت بست؟
باتوجه به اینکه سال ۹۷ ترامپ از برجام خارج شد و با اعمال تحریمهای اقتصادی، راه فروش و صادرات نفت و مشتقات آن را بست و نقل و انتقال ارز را هم مسدود کرد، منابع پیش‌بینی‌شده در بودجه سال ۹۷ با رقمی بالغ بر ۱۲۰۰ هزار میلیارد تومان به‌دلیل کاهش صادرات نفت محقق نشد و سال را با کسری شدید بودجه به پایان رساندیم!
با وجود کسری بودجه در سال ۹۷ و کاهش بیشتر صادرات نفت ایران، دولت بودجه سال ۹۸ را ۵۰۰ هزار میلیارد تومان هم افزایش داد و به رقمی بالغ بر ۱۷۰۰ هزار میلیارد تومان رساند که این رقم نیز به‌دلیل بیشتر شدن مشکلات اقتصادی و فشار تحریمها، باز هم محقق نشد و پایان سال با کسری شدیدتر بودجه مواجه شدیم!
با وجود این و با افزایش بیش از پیش تحریمها و کاهش درآمدهای ارزی کشور، این‌بار دولت روحانی در کمال تعجب بودجه محقق‌نشده سال ۹۸ را ۳۰۰ هزار میلیارد تومان دیگر افزایش داد و به رقمی بالغ بر ۲۰۰۰ هزار میلیارد تومان در سال ۹۹ رساند که اوضاع سال جاری به‌خوبی مبین عدم تحقق این رقم می‌باشد و لازم به ذکر است که امسال شیوع “بیماری کرونا” هم مزیدی بر علت شده است تا اوضاع اقتصادی کشور و کسب‌وکارهای داخلی و بین‌المللی فعالان اقتصادی و شرکتها هم راکد و خرابتر از قبل گردد و دست دولت را جهت تحقق منابع و درآمدهای پیش‌بینی‌شده در بودجه ۹۹ به‌طور جدی در تنگنا بگذارد که همین امر موجب کسری بودجه شدید امسال نیز خواهد شد!!
اما با علم به اینکه طی سه سال گذشته اوضاع اقتصادی کشور چگونه بوده و فشار تحریمها نیز روز به روز بیشتر و سفره مردم هم کوچکتر شده است، باز در کمال تعجب می‌بینیم که دولت روحانی از لایحه بودجه‌ای برای سال ۱۴۰۰ رونمایی میکند که نسبت به امسال حدود ۵۰۰ هزار میلیارد تومان دیگر افزایش دارد و به رقمی بالغ بر ۲۵۰۰ هزار میلیارد تومان رسیده است!!
چه شده که دولت به این نتیجه رسیده است که سال آینده فروشِ نفتِ کشورمان یک‌باره به بیش از ۲ میلیون بشکه نفت و میعانات نفتی برسد؟ که این میزان فروش نفت آن هم با قیمت ۴۰ دلار به‌ازای هر بشکه بتواند بیش از ۲۰ میلیارد دلار برای کشور ارزآوری داشته باشد؟!!
* وابستگی ۴۱درصدی بودجه به نفت/ این بود اصلاح ساختاری؟
در لایحه بودجه ۱۴۰۰ با منابع ۸۴۱ هزار میلیارد تومانی بودجه عمومی، ۱۹۹ هزار میلیارد تومان منابع از محل فروش نفت و فرآورده‌های نفتی لحاظ شده است. اگر ۷۰ هزار میلیارد تومان اوراق پیش‌فروش نفت را نیز به این رقم اضافه کنیم حدود ۲۷۰ هزار میلیارد تومان از منابع بودجه به نفت وابسته است.
نکته جالب توجه اینکه امسال دولت در لایحه خود منابع ۷۵ هزار میلیارد تومانی از صندوق توسعه ملی لحاظ کرده است که این منابع نیز در واقع سهم صندوق توسعه ملی از فروش نفت می‌باشد، در مجموع به‌عبارتی ۳۴۵ هزار میلیارد تومان از بودجه ۸۴۱ هزار تومانی سال ۹۹ دولت وابسته به نفت است که وابستگی ۴۱درصدی بودجه ۱۴۰۰ به نفت را نشان میدهد نه رقم ۲۳درصدی که آقای نوبخت مدعی آن است.
وابستگی شدید بودجه ۱۴۰۰ به نفت درحالی با نقدهای متعدد مجلسی‌ها و اقتصاددان‌ها همراه شده است که اتفاقاً دولت باید در راستای اصلاح ساختاری بودجه، از سهم نفت در بودجه کم میکرد و بیشتر روی درآمدهای غیرنفتی تمرکز میکرد اما همانطور که در بالا هم گفتیم خوشبینی دولت به آینده احتمالاً سبب نگارش چنین بودجه‌ای شده است.
باتوجه به لایحه پیشنهادی دولت و سهم درآمدها و هزینه‌ها در سال آینده باید گفت که سال ۱۴۰۰ در صورت تصویب بودجه پیشنهادی دولت در مجلس، کسری بودجه سال آینده حداقل دو سه برابر امسال خواهد بود.
* کسری بودجه ۱۴۰۰ چندبرابر امسال خواهد بود/ تورم ۲۲درصدی با بودجه ۱۴۰۰ محقق میشود؟
رویکرد دولت در بودجه ۱۴۰۰ درحالی با انتقاد از سوی کارشناسان اقتصادی همراه شده که در سالهای بعد از انقلاب، کسری بودجه دولت‌ها همواره عامل اصلی تورم و افزایش نقدینگی و پایه پولی بوده است و در نتیجه با افزایش تورم فشارهای اقتصادی بر زندگی مردم بیشتر از قبل میشود.
کسری بودجه شدید برای سال آینده با توجه به بودجه نفتی دولت یکی از مهمترین محورهای نقد به لایحه پیشنهادی دولت است؛ کارشناسان می‌گویند دولت بودجه را طوری نوشته است که هزینه‌ها اجرایی میشود ولی درآمدی حاصل نمی‌شود و در نتیجه باز هم سناریوی کسری بودجه و روشهای تأمین مالی آن موجب افزایش تورم و… خواهد شد.
نکته مهم اما اینجاست که دولت تورم هدف‌گذاری‌شده برای بودجه ۱۴۰۰ را ۲۲ درصد اعلام کرده است! اما با توجه به درآمدها و هزینه‌های درنظر گرفته‌شده در لایحه بودجه ۱۴۰۰ نه‌تنها احتمال تحقق این هدف بعید است بلکه پیش‌بینی‌ها بیانگر افزایش چشمگیر تورم در صورت تصویب بودجه پیشنهادی دولت است.
طبق لایحه پیشنهادی دولت برای بودجه ۱۴۰۰، بودجه عمومی دولت ۴۷ درصد رشد کرده است و هزینه‌های جاری دولت هم رشد ۴۳درصدی دارد، در عین حال برخی کارشناسان منابع مشکوک الوصول بودجه را بیش از ۵۹۰ هزار میلیارد تومان پیش‌بینی کردند که بخش عمده آن احتمالاً درآمدهای نفتی است که محقق نشود.
* هشدار برای فقیرترشدن مردم/ بودجه ۱۴۰۰ موتور ابرتورم را روشن میکند
عدم تحقق درآمدها کنار رشد بی‌سابقه هزینه‌های غیرقابل اجتناب به‌معنی تأمین پول از منابعی است که همانند سال جاری تورمی شدید و کم‌سابقه به‌همراه دارد، این در حالی است که افزایش حقوق تنها ۲۵ درصد پیش‌بینی شده است و همه این اعداد و ارقام درباره خطر کاهش قدرت خرید مردم در سال ۱۴۰۰ و فقیرتر شدن مردم هشدار میدهد.
بی‌احتیاطی و کم‌توجهی به شرایط موجود اقتصاد و واقعیت‌ها موجب شده است با اضافه کردن مخارج دولت شاهد خیز دوباره تورم باشیم آن هم درحالی که انتظار می‌رفت با توجه به گرانی‌ها و افزایش قیمت‌های سرسام‌آور در سال جاری، حداقل دولت بودجه ۱۴۰۰ را با رویکرد مقابله با گرانی‌ها ببندد نه اینکه خود عاملی بر ادامه مسیر گرانی‌ها و افزایش تورم باشد.
طی سه چهار سال اخیر، اقتصاد ایران با مشکلات متعددی همراه بوده است که در نتیجه این مشکلات که عمدتاً ناشی از سیاست‌گذاری‌های دولت و ضعف‌های نظارتی بوده فشار اقتصادی بر مردم بیشتر از قبل شده و تورم نیز مسیر افزایشی را با سرعتی بیشتر در پیش گرفته است، برخی پیش‌بینی‌ها بیانگر آن است که نرخ تورم در صورت ادامه وضع موجود تا پایان سال به ۳۵ درصد برسد.
بنابراین در صورت تصویب لایحه بودجه پیشنهادی دولت و بروز کسری بودجه شدید در سال آینده، دولت باز هم بر فروش اوراق تکیه خواهد کرد و اگر شرط فروش این اوراق هم افزایش نرخ بازده فرض شود، بودجه سال ۱۴۰۰ موتوری برای سرعت بیشتر تورم خواهد بود.
و اگر تأمین مالی بودجه ۱۴۰۰ از طریق فروش سهام یا فروش اوراق بدهی هم محقق نشود، طبیعتاً دولت به روشهای قبلی برای جبران کسری بودجه روی خواهد آورد و در این حالت هم با افزایش حجم پایه پولی و انتشار پول، اقتصاد به همان چرخه معیوب قبلی برمی‌گردد که نتیجه آن چیزی جز افزایش تورم و فشار مشکلات متعدد معیشتی و نابرابری اجتماعی نخواهد بود.
* تورم سال آینده ۲برابر میشود!
کارشناسان اقتصادی و منتقدان لایحه بودجه پیشنهادی دولت برای سال آینده در روزهای اخیر به‌دفعات درباره تورم‌زایی بودجه ۱۴۰۰ هشدار داده و اعلام کرده‌اند که این بودجه متورم، حتماً به فقیرتر شدن مردم می‌انجامد.
بخشی، عضو هیئت علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی در همین ارتباط با اشاره به اینکه دولت برای جبران کسری بودجه مجبور به چاپ پول میشود گفت: طی ۵۰ تا ۶۰ سال گذشته اکثریت مردم درگیر تورم بوده‌اند که ناشی از کسری بودجه دولت است. در سال ۹۸ دولت مدعی ۱۰۰ هزار میلیارد تومان کسری بودجه بود که این مبلغ در عمل به ۳۰۰ هزار میلیارد تومان رسید. در سال جاری بنا بر ادعای دولت ۳۱۷ هزار میلیار تومان با کمبود بودجه دولتی مواجه خواهیم بود که اگر این رقم سه‌برابر شود تورم ما در سال آینده حداقل دو برابر خواهد شد و بسیاری از مردم ما از این تورم به‌شدت آسیب خواهند دید.
به‌گفته وی، کسری بودجه دولت، جیب مردم را خالی‌تر و سفره‌ها را محدودتر خواهد کرد. روندی که دولت طی میکند باعث کم شدن محتوای سفره‌ها میشود و عملاً چیزی به آن اضافه نمی‌شود. دولت به مردم یارانه ۱۰۰ هزار تومانی میدهد و دوبرابر آن را پس می‌گیرد و در عمل قدرت خرید مردم کاهش خواهد یافت.
سبزعلیپور دیگر کارشناس اقتصادی است که در این باره به تسنیم گفته است: بودجه ۱۴۰۰ میراث مشکل‌ساز و پردردسر “روحانی” برای “دولت آینده” می‌باشد که به‌دلیل غیرواقعی بودن و تنظیم رؤیایی آن، جز کسری بودجه، خزانه خالی و عدم توانایی در پاسخگویی به انتظارات مردم هیچ دستاورد مثبتی نخواهد داشت.
متأسفانه باز هم شاهد گسترش هزینه‌های جاری دولت در بودجه پیشنهادی ۱۴۰۰ هستیم و عدم تحقق درآمدها و کسری بودجه بسیار زیادی را هم به‌طور قطع در پیش داریم.
با توجه به اعداد و ارقام بودجه پیشنهادی دولت برای سال آینده و خوشبینی بیش از حد به نفت و درآمدهای نفتی احتمالاً سال ۱۴۰۰ کسری بودجه دولت چندبرابر امسال خواهد بود و در نتیجه نه‌تنها تورم هدف ۲۲درصدی محقق نخواهد شد بلکه اگر همین بودجه به‌تصویب مجلس برسد باید شاهد ابرتورم در سال آینده باشیم!
