بازار متشکل ارزی، بازاری است که با هدف کوتاه کردن دست دلالان بازار ارز و همچنین شفافیت معاملات ارزی راه‌اندازی خواهد شد اما آیا این بازار می‌تواند نوسانات بازار ارز را کنترل کند؟
اقتصاد۲۴ – راه‌اندازی بازار متشکل ارزی در ایران گویی قصه درازی دارد. بارها و بارها تلاش شده تا این بازار به عنوان محلی برای نقل و انتقالات اسکناس ارز و جلوگیری از نوساناتی که گاه کل اقتصاد ایران را تحت شعاع خود قرار می‌دهد، راه‌اندازی شود و حتی‌الامکان، شرایطی را فراهم آورد که جلوی عملیات سفته‌بازانه در بازار ارز گرفته شود. واقعیت آن است که اقتصاد ایران اکنون به مرحله‌ای رسیده که دیگر تاب یک جهش ارزی دوباره را ندارد و اگر مقدمات مدیریت بازار ارز به شکل اقتصادی و منطقی خود، با موفقیت فراهم نشود، دردسر‌های زیادی گریبانگیر آن خواهد شد.
وعده‌هایی که محقق نشد
کمتر کسی روزهای تلخ بازار ارز در سال ۹۷ را از یاد برده است. روز‌هایی که هر چقدر هم که دلار‌های ذخیره شده کشور به بازار تزریق می‌شد، اقتصاد همچون سیاهچاله، آن را می‌بلعید و اثری مثبت از آن بر جای نمی‌ماند. اما بالاخره بانک مرکزی توانست با بکارگیری چند ترفند، بازار ارز را از تلاطمات اینچنینی نجات داده و زمینه‌ساز ایجاد آرامش و خداحافظی با تلاطم شود.
اما در این میان، یکی از ایده‌هایی که این آرامش را اندکی پایدارتر می‌کند، راه‌اندازی بازار متشکل ارزی است، بازاری که وعده راه‌اندازی آن، دو مرتبه از سوی عبدالناصر همتی، رئیس‌کل بانک مرکزی در سال ۹۷ داده شده است. اگرچه قبل از آن هم چندین بار وعده راه‌اندازی و مصوبات مرتبط با بازار متشکل ارزی، از سوی دولت داده شده بود؛ اما دستکم دو بار از سوی شخص رئیس کل بانک مرکزی، راه‌اندازی این بازار با اعلام زمان و تاریخ از سوی وی اعلام شد.
دوم بهمن ماه ۹۷ بود که عبدالناصر همتی، رئیس کل بانک مرکزی با حضور در برنامه «تیتر امشب» به عنوان سومین گفتگوی تلویزیونی خود، از راه اندازی بازار متشکل ارزی ظرف دو هفته آینده (یعنی ۱۷ بهمن‌ماه ۹۷) خبر داد. او در این برنامه اعلام کرد: اقدامات لازم را انجام دادیم و فکر می‌کنم تا یکی دو هفته آینده این بازار را عملیاتی کنیم.
او همچنین بر این نکته تاکید کرد که بازار متشکل ارزی تقریباً آماده است و تمام کار‌های زیرساختی آن انجام شده است. می‌توانیم در این دو هفته باقی مانده از سال ۹۷ آن را اجرایی کنیم و مصوبات را از شورای پول و اعتبار گرفته‌ایم.
وعده دوم رئیس کل بانک مرکزی برای راه‌اندازی بازار متشکل ارزی، ۴۱ روز بعد یعنی درست ۱۳ اسفندماه بود که بار دیگر وی در گفتگوی تلویزیونی که به منظور تشریح جزئیات ادغام بانک‌های نظامی انجام شده بود، اعلام کرد که مقدمات راه اندازی این بازار فراهم شده، اما راه اندازی این بازار در فروردین ماه سال ۹۸ انجام می گیرد و صلاح بر این است که این بازار از اواسط فروردین ماه کار خود را آغاز کند.
کمی نزدیک تر به راه اندازی بازار متشکل ارزی
و اما بار دیگر محمدرضا پورابرهیمی رییس کمیسیون اقتصادی مجلس در گفت و گویی که با مسئولان بانک مرکزی داشت گفت بازار متشکل ارزی تا پایان خرداد راه اندازی می شود و برنامه زمانبندی باید به صورت کامل از طرف بانک مرکزی به مجلس و کمیسیون اقتصادی ارائه شود.
در همین باره میثم رادپور تحلیلگر مسائل اقتصادی درباره تاثیر بازار متشکل ارزی بر تلاطم بازار ارز، افزود: این بازار نمی‌تواند نرخ ارز را کنترل کند و هیچ تاثیری هم بر نرخ ارز نخواهد گذاشت.
وی افزود: در یک سال و نیم اخیر بازار ارز با تکانه های شدیدی مواجه شده و به نوعی این بازار از حالت طبیعی خود خارج شده است و این نوسانات بازار ارز بر روی سایر بازارها و به طور کلی اقتصاد کشور تاثیر بسزایی گذاشته است.
این تحلیلگر مسائل اقتصادی ادامه داد: رییس کمیسیون اقتصادی مجلس گفته است بازار متشکل ارزی به منظور ساماندهی و توسعه بازار تشکیل می شود اما اینطور نیست.
وی افزود: بازار متشکل معاملات ارزی در اکثر کشورهای در حال توسعه به طور موفق راه اندازی و اجرایی شده است اما در کشور ما موفق نخواهد شد.
رادپور عنوان کرد: بازار متشکل ارز بازاری پر رونق نخواهد بود چون تلاطم بازار ارز را کنترل نمی‌کند.
