آیا ایران می‌تواند عضو رسمی اتحادیه اقتصادی اوراسیا شود؟

ایران به تازگی با هدف پیوستن به اتحادیه اقتصادی اوراسیا، قدم‌های جدیدی را برای گسترش تجارت با کشور‌های این اتحادیه برداشته است.

واژه اوراسیا را شاید از زمان دروس راهنمایی و کتاب‌های جغرافیا به یاد داشته باشیم که به مجموع کشور‌های همسایه آسیا و اروپا گفته می‌شود. مجمع کشور‌های اوراسیا شامل ۹۳ کشور بیش از ۴ میلیارد و ۵۰۰ میلیون جمعیت و بیش از ۵۴ میلیون متر مکعب وسعت است که یکی از بزرگ‌ترین اتحاد‌های بین قاره‌ای محسوب می‌شود.

در دل این کشورها، ۵ کشور به عنوان کشور‌های منتخب در زمینه تجارت با یکدیگر فعالیت دارند و نوع تجارت آنها از نوع تعرفه آزاد است. بلاروس، قزاقستان، قرقیزستان، روسیه و ارمنستان کشور‌های مذکور هستند که با نام اتحادیه اقتصادی اوراسیا یا EurAsEC فعالیت می‌کنند.

کشور ازبکستان نیز بین سال‌های ۲۰۰۵ تا ۲۰۰۸ جزو این اتحادیه بود که به دلایل مختلف سیاسی و اقتصادی از عضویت این اتحادیه کناره گیری کرد، ایران نیز از همان ابتدا به دنبال عضویت رسمی در اتحادیه اقتصادی اوراسیا بوده است.

فعالیت تجاری ایران با اتحادیه اقتصادی اوراسیا

از آبان ماه سال ۹۸ مصوب شد که ایران با کشور‌های عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا بتواند تجارت ترجیحی داشته باشد، تجارت ترجیحی به این معنا است که تعرفه کالا‌های تجاری میان کشور‌ها به صورت ترجیحی محاسبه می‌شوند.

این مصوبه پس از یک سال اجرایی شد و در آبان سال ۹۹ تجارت ترجیحی ایران با کشور‌های عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا رسما آغاز شد.

به سبب ترجیحی شدن نوع تجارت ایران با کشور‌های عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا، حجم و تنوع تجارت ایران با این کشور‌ها افزایش یافت به طوری که از روز جمعه ۱۸ تیر ماه امسال به مدت ۳ روز نمایشگاه تخصصی اوراسیا در ایران برگزار شد که طی این نمایشگاه، ۵ کشور عضو و ایران محصولات قابل تجارت خود را در آن به نمایش گذاشتند.

رشد ۸۴ درصدی تجارت کالایی ایران با اتحادیه اقتصادی اوراسیا

در همین راستا رسول مهاجر معاون دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه اظهار کرد: در زمینه تجارت ترجیحی ایران با کشور‌های اتحادیه اقتصادی اوراسیا، ۸۶۰ کالا نام برده شده‌اند که بین این کشور‌ها تجارت شوند و از بین این تعداد کالا، بیش از ۵۰۰ مورد مربوط به کالا‌های صادراتی ایران است.

او افزود: کشور‌های روسیه، ارمنستان، قزاقستان، قرقیزستان و بلاروس عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا هستند که تجارت با تعرفه آزاد با یکدیگر دارند و تجارت ایران با این کشور‌ها فعلا با تعرفه‌های ترجیحی انجام می‌گیرد که در تلاش هستیم تا عضو رسمی این اتحادیه شویم.

معاون دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه بیان کرد: از زمانی که تجارت ترجیحی ایران با کشور‌های عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا آغاز شده تاکنون عضویت تجاری بسیار خوبی را با این کشور‌ها تجربه کرده‌ایم؛ به طوری که رغبت تجار ایرانی نسبت به فعالیت در این زمینه افزایش چشم‌گیری داشته است.

مهاجر ادامه داد: از آبان سال ۹۸ تا آبان ۹۹ ایران توانسته تجارت خود با کشور‌های عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا را در قالب ۸۶۰ کالای مد نظر، بیش از ۸۰ درصد یعنی حدود ۸۴ درصد رشد دهد.

او تصریح کرد: روسیه جزو شرکای بزرگ تجاری ایران است و وزارت امور خارجه در تلاش است تا دیپلماسی اقتصادی خود با چهار کشور دیگر را نیز رشد و گسترش دهد.

معاون دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه گفت: برخی ارگان‌های دولتی ممکن است بخشنامه‌ها یا مصوبه‌هایی را با هدف تسهیل روابط تجاری ایران اجرایی کنند، اما به دلیل نداشتن دانش کافی و مشورت نگرفتن با بخش خصوصی در اجرای آن دچار مشکل شده‌اند و این مشکل علاوه بر اینکه روابط تجاری را تسهیل نکرده بلکه سد راه تجار نیز شده است.

مهاجر افزود: در همین راستا یکی از وظایف وزارت امور خارجه افزایش و گسترش روابط دیپلماسی اقتصادی با کشور‌های مختلف است؛ همان طوری که در بسیاری از کشور‌های جهان نمایندگان اقتصادی ایران حضور دارند.

او اظهار کرد: نمایندگان دیپلماسی اقتصادی ایران در کشور‌های هدف، وضعیت بازار‌ها و رفتار‌های تجاری این کشور‌ها را بررسی می‌کنند و از آنها در راستای بهبود و تسهیل تجارت ایران با جهان استفاده می‌کنند.

به دنبال یکسان‌سازی قوانین مشترک بین ایران و اوراسیا

همچنین محمدرضا کریم زاده رئیس دفتر کشور‌های اروپا و آفریقا سازمان توسعه تجارت اظهار کرد: یکسان‌سازی رویه‌های ارتباط تجاری در سطح اتحادیه که شامل استاندارد‌ها و قوانین مشترک می‌شود، یکی از اهداف پیش روی اتحادیه اقتصادی اوراسیا است که با ایران به توافق برسانند.

او افزود: در صورتی که این یکسان سازی‌ها در روابط تجاری ایران و ۵ کشور عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا انجام گیرد، انجام صادرات برای تجار ایرانی راحت‌تر خواهد شد و طبق رویه مشخصی به انجام امور خود می‌پردازند.

رئیس دفتر کشور‌های اروپا و آفریقا سازمان توسعه تجارت بیان کرد: طی حدود ۲۰ ماه گذشته تجارت تمام کشور‌های جهان از کرونا و شیوع آن ضربه دیده است که ایران علاوه بر این مشکل با مشکلات تحریمی متنوعی هم دست و پنجه نرم می‌کند، اما با وجود تمام این مشکلات، روند تجاری ایران با کشور‌های اوراسیا رشد داشته است.

کریم زاده برگزاری نمایشگاه‌های بین‌المللی را یک فرصت بزرگ برای تجار دانست و ادامه داد: برگزاری این گونه رویداد‌ها یک فرصت بسیار بزرگ برای تجار و شرکت‌های ایرانی است که هم محصولات قابل صادرات خود را در این نمایشگاه‌ها به نمایش بگذارند و هم تولیدکنندگان نیاز خود به محصولات خارجی را از این طریق فراهم کنند.

حجم تجارت ایران با کشور‌های اوراسیا
ارمنستان

این گزارش را با بررسی حجم تجارت ایران با کشور‌های عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا ادامه می‌دهیم. در سال ۱۳۹۹ ایران بیش از ۱۳۷ میلیون و ۹۰۰ هزار دلار کالا به کشور ارمنستان صادر کرد که مهم‌ترین اقلام صادراتی به این کشور مواد اولیه و ابزار آلات صنعتی و انواع محصولات غذایی بوده است.

روسیه

ایران در ۱۲ ماه سال ۹۹ یعنی سال گذشته بیش از ۵۰۱ میلیون دلار کالا به کشور روسیه صادر کرده است که عمده محصولات صادراتی مربوط به انواع مواد غذایی و سیمان می‌شود. یک نکته قابل توجه اینکه روسیه بزرگ‌ترین شریک تجاری ایران در اتحادیه اقتصادی اوراسیا است.

بلاروس

۲۰ میلیون و ۹۳۶ هزارو و ۲۸۲ دلار میزان دقیق صادرات ایران به کشور بلاروس در سال ۹۹ است به طوری که محصولات نساجی، پسته و انگور بیشترین کالا‌های صادراتی ایران به بلاروس هستند؛ که این کشور کوچک‌ترین شریک تجاری ایران در اتحادیه اقتصادی اوراسیا است.

قزاقستان

ایران همچنین توانسته با صادرات انواع مختلف کالا به خصوص پسته و انگور، در سال ۹۹ بیش از ۱۶۷ میلیون دلار درآمد از صادرات به قزاقستان به‌دست آورد.

قرقیزستان

ایران در سال ۹۹ بیش از ۴۵ میلیون و ۷۷۰ هزار دلار انواع محصولات خود را به کشور قرقیزستان صادر کرد که در رابطه با تجارت این کشور نیز پسته، انگور و دیگر محصولات غذایی حرف اول را می‌زنند.

با این احوال ایران توانسته در سال ۹۹ حدود ۹۰۰ میلیون دلار کالا به ۵ کشور عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا صادر کند که با توجه به پاندمی کرونا و شرایطی که محدودیت‌های تحریمی در ایران ایجاد کرده، رقم قابل توجهی است.

بر اساس این گزارش، ایران درحال‌حاضر در حال انجام تجارت ترجیحی با ۵ کشور عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا است و هدف اصلی ایران پیوستن به این اتحادیه به صورت رسمی است؛ چرا که اگر ایران عضو رسمی اتحادیه شود، می‌تواند با تعرفه‌های آزاد با کشور‌های عضو این اتحادیه تجارت انجام دهد، موضوعی که هر تاجر ایرانی را به انجام امور تجاری با کشور‌های هدف وسوسه می‌کند.