رقابت اقتصادی چین و آمریکا بر روی مسائل اقتصادی و سیاسی جدی تر از قبل شده است و هر دو کشور سعی دارند در قالب ائتلاف سازی به مقابله با رقیب بپردازند؛ چین در این راهبرد به مشارکت های اقتصادی بلندمدت با کشورهای اصلی منطقه خاورمیانه در حوزه انرژی روی آورده است و بر روی خلاء حضور واشنگتن در منطقه و امضای همکاری استراتژیک با عراق و ایران تکیه دارد.
به نوشته تحریریه، روزنامه «العربی الجدید» چاپ لندن در گزارش خود نوشت، در حالی که «جو بایدن» رئیس جمهوری آمریکا برای ایجاد ائتلاف دموکراسیهای سرمایهداری با هدف مهار قدرت اقتصادی، تجاری و فناوری چین تلاش میکند تنش میان دو غول اقتصاد جهانی افزایش یافته است. نخستین شاخص نشان دهنده افزایش تنش میان دو کشور به بن بست رسیدن مذاکرات مسوولان بلندپایه دو کشور است. پیش بینی می شود دولت بایدن در روابط با چین طی سالهای آینده در مقایسه به دولت «دونالد ترامپ» بسیار افراطگرایانهتر عمل کند زیرا دولت بایدن به تنهایی برای محاصره چین تلاش نمیکند، بلکه سعی دارد در این زمینه با کشورهای اروپایی و آسیایی ائتلافسازی کند.
طبق این تحلیل، در میان تنش زودهنگام در روابط واشنگتن و پکن، رقابت بر روی مسائل مربوط به انرژی و به ویژه تامین نفت از کشورهای عربی در حال آشکار شدن است. با وجود اینکه سخنان بسیاری درباره انرژیهای تجدیدپذیر و پایان دوران نفت سیاه مطرح میشود بازهم انرزی فسیلی در تامین نیازهای انرژی جهان اهمیت بالایی دارد؛ گمانهزنیها نشان میدهند تا یک دهه آینده نفت در این زمینه نقش اساسی خواهد داشت. در این زمینه چین که نسبت به آینده امنیت انرژی نگران است برای ایجاد منطقه نفوذ اقتصادی و تجاری در کشورهای عربی و ایران تلاش می کند و در صدد است از شکست آمریکا در حل مسائل مهم منطقه استفاده نماید.
پرفسور «جیان کارلو» کارشناس اقتصادی ایتالیایی تبار بر این باور است چین در چارچوب راهبرد ایجاد فضای تجاری و اقتصادی در حال ائتلافسازی اقتصادی بلند مدت با کشورهای اصلی منطقه است و بر روی خلاء حضور واشنگتن در منطقه و امضای همکاری بلند مدت با عراق و ایران تکیه میکند. همچنین چین برای ایجاد پالایشگاههای در عربستان و عملیات مبادله پولی با یوان در امارات وارد عمل شده است. پکن این اقدامات را از طریق همکاریهای راهبردی در مناطق نفت خیز عملی میسازد. زیرا این کشور دارای همکاری های بلند مدتی با کشورهای عربی است و در منطقه آسیای مرکزی هم سرمایهگذاری بسیاری کرده است.
همچنین چین با ایران توافق راهبردی ۲۵ ساله را امضا کرده که شامل سرمایهگذاری ۴۰۰ میلیارد دلار در زیرساختها، پروژههای نفتی، گازی و پتروشیمی، مدرنسازی شبکههای ارتباطی است و این همکاری به نوبه خود جایگاه چین را در منطقه تقویت میکند. در عراق هم شرکت های چینی طرح های راهبردی را در چارچوب توافق موسوم به «نفت در مقابل اجرای طرح های توسعه و خدمات» امضا کرده اند. سرمایه گذاری پالایشگاه فاو به طور کامل از سوی چین صورت میگیرد و مشتقات نفتی آن به چین صادر خواهد شد. شرکتهای چینی هم در الناصریه یک فرودگاه هوایی و در شهر الصدر ۹۰ هزار منزل مسکونی در قالب توافق همکاری چین و عراق احداث میکنند.
تارنمای «اویل پرایس» در تحلیلی آورده است دولت عراق با برنامه چین برای تامین نیازهای نفتی به مقدار ۳۰۰ هزار بشکه در روز در مقابل اقدام شرکت «سی ان سی ای سی» برای ساخت مجموعه ای از پروژههای خدماتی، مسکن و طرح توسعه صنایع نفتی و افزایش تولید عراق امضا کرده است. تاسیس پالایشگاه و مجتمع پتروشمی در منطقه فاو عراق از این موارد است.
شرکت نفتی سینوپک چین هم در آغاز سال جاری یک توافق ۲۵ ساله را با وزارت نفت عراق امضا کرده است که به موجب آن ۴۹ درصد از منابع گاز در منطقه المنصوریه در اختیار چین قرار میگیرد. بنابراین چین راهبرد جامعی را برای امنیت انرژی خود دنبال کرده است که از ایران و عراق آغاز میشود. سالهاست که چین به بزرگترین وارد کننده نفت از عراق تبدیل شده و جای آمریکا را گرفته است. این کشور در نیمه نخست سال جاری ۱۰ میلیون ۵۱۰ هزار بشکه نفت وارد کرده است.
در حالی که شرکتهای غربی به تدریج از سرمایهگذاری در مناطق نفتی عربی عقبنشینی میکنند چین برای افزایش سهم خود در توسعه و تولید نفت در عراق و ایران و شمالی از مناطق شمال آفریقا تلاش میکند. از سوی دیگر روسیه هم از سلاح گاز طبیعی به شکل کارامدی برای تاثیرگذاری بر روی تصمیم کشورهای اروپایی استفاده میکند. ائتلاف پکن و مسکو بر اهمیت انرژی عربی در تامیت نیازهای نفتی و گازی کشورهای عربی میافزاید. در این زمینه دکتر «جیمز دوروسی» تحلیلگر مسائل امنیتی و نظامی معتقد است چین تاکنون از ایجاد پایگاههای نظامی و امنیت در مناطق منافع اقتصادی راهبردی خود پرهیز کرده است اما شاید این کشور در آینده مجبور شود برای ایجاد پایگاههای نظامی با هدف حمایت از امنیت انرژی و کالاهای اولیه برای گسترش نفوذ تجاری و صنعتی خود در جهان اقدام کند.